کاربرد تئوری رفتار برنامه ریزی شده در تحلیل عوامل موثر بر پذیرش کشت بدون خاک ورزی در شهرستان مرودشت

خاک یکی از مهم ترین منابع طبیعی هر کشور است که در تولید محصولات کشاورزی مهم ترین نقش را دارا می باشد، اما تخریب زمین به علت فرسایش خاک در اثر عملیات های نامناسب کشاورزی به یکی از معضل های زیست محیطی جدی تبدیل شده است. در طی چند دهه اخیر اقدامات متعددی جهت حفظ و پایداری این منبع مهم از جمله کشت بدون خاک-ورزی انجام شده است. با این حال تاکنون موفقیت محدودی در دستیابی به اهداف خود داشته اند. استان فارس با در اختیار داشتن 735471 هکتار سطح زیر کشت یا حدود 78/5 درصد از کل آن، رتبه 6 را به خود اختصاص داده است که از این میزان شهرستان مرودشت با دارا بودن 134000 هکتار از سطح زیر کشت اراضی استان حدود 18 درصد، بیشترین سهم را در استان به خود اختصاص داده است. به همین منظور مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر پذیرش کشت بدون خاک-ورزی با استفاده از تئوری رفتار برنامه ریزی شده در بین کشاورزان شهرستان مرودشت در سال زراعی 91-1390 به انجام رسید. جامعه آماری تحقیق شامل کشاورزان شهرستان مرودشت(19700 نفر) بود. اطلاعات لازم برای رسیدن به اهداف تحقیق از طریق پرسش نامه از 300 کشاورز منطقه از روش نمونه گیری طبقه بندی متناسب با استفاده از فرمول کوکران جمع-آوری گردید. جهت تحلیل داده ها از مدل های رگرسیونی لاجیت استفاده شد. فرآیند پذیرش کشت بدون خاک ورزی تحت سه مدل رگرسیونی لاجیت شامل تئوری رفتار برنامه ریزی شده و مدل اقتصادی، اجتماعی و نهادی و ترکیبی از هردو مدل ارائه شد. نتایج مدل ترکیبی رگرسیونی نشان داد که نگرش کشاورزان نسبت به حفاظت خاک، درک کنترل رفتار و نیز تحصیلات، سابقه کشاورزی، مساحت زمین، حضور در کلاس های ترویجی و تماس با کارشناسان و مروجان به طور مثبت و معنی داری تصمیم کشاورزان برای پذیرش کشت بدون خاک ورزی را تحت تاثیر قرار می دهند، در حالیکه هنجارذهنی، سن، تعداد قطعات زمین زراعی، دریافت وام به عنوان عامل منفی و معنی دار موثر بر پذیرش کشاورزان شناخته شدند. با توجه به نتایج تحقیق، سازمان های مرتبط با افزایش مساعدت های مالی کشاورزان را در زمینه پذیرش و استفاده از کشت بدون خاک ورزی مساعدت نمایند. همچنین با افزایش آموزش های مربوط به حفاظت خاک و توسعه کلاس های ترویجی مربوط به کشت بدون خاک ورزی دانش و آگاهی کشاورزان را نسبت به کشت بدون خاک ورزی توصیه می شود.